Visie & Verhaal

In het bestaan van het programma AADV hebben we al een behoorlijk aantal mensen gesproken dat nauw betrokken is bij de VTH-praktijk. Sommigen vanuit het werkveld als vergunningverlener of early adopter, anderen vanuit een overkoepelende rol bij bijvoorbeeld het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH (IBP VTH). Voor deze editie interviewden we Koos Meijer, drijvende kracht achter het Vakberaad Omgevingsdiensten NL, denker, motivator en betrokken bij zaaksysteem OpenWave.

“Innovatie moeten we aan durven gaan met elkaar."

Wie is Koos?

Koos Meijer is opgeleid als jurist, maar inmiddels al heel wat jaren werkzaam in het VTH-domein, onder andere als secretaris en aanjager van het Vakberaad Omgevingsdienst NL. In dit verband gaat hij vijf keer per jaar met 28 collega-managers op zoek naar verbetering van de kwaliteit van vergunningverlening en handhaving door het uitwisselen van kennis en het elkaar over en weer inspireren en ondersteunen.

“Mijn doel is om het VTH-systeem dusdanig te verbeteren dat niet de overheid leidend is bij het ‘goed doen’ voor de maatschappij, maar júist het bedrijfsleven. Dat lijkt logisch, maar het is nu niet zo. Voor een provincie heb ik bijvoorbeeld het project ‘Het belonen van goede bedrijven’ geïnitieerd. Hierbij onderzocht ik voorbeelden van beloningssystemen voor bedrijven. Hoe wordt een goed bedrijf beloond en wat is een goed bedrijf dan? Uiteindelijk vond ik de methodiek in de provincie Noord-Brabant het meest kansrijk. Zij controleert op de naleving van regels, maar kijkt vooral hoe een bedrijf handelt wanneer haar proces niet volgens de regels verloopt. Goede bedrijven hebben een managementsysteem dusdanig ingericht dat zij aantoonbaar in staat zijn om risico’s te beheersen.”

Hoe stimuleer je om het goede te doen? Recentelijk maakte Koos weer kennis met het programma AADV tijdens de community dag van het zaaksysteem OpenWave. Hij was weer positief verbaasd door wat hij hoorde en zag. “Ik had geen idee dat AADV primair is ontwikkeld om tegemoet te komen aan de wensen en eisen van burgers en de Staten. Ik dacht eigenlijk dat het vooral om de wensen van het bedrijfsleven ging. Wat in de politiek nogal eens de drijfveer is, is dat bedrijven worden belemmerd door de zogeheten administratieve lasten. Dat burgers nu steeds meer het uitgangspunt zijn, is een hele positieve ontwikkeling! De zoektocht naar ‘het stimuleren om het goede te doen’ is een ingewikkelde. Hoe ga je als overheid om met bedrijven, wat verwacht je van ze en hoe moeten VTH-mensen hier een rol in spelen? Zoals ik ernaar kijk, moeten we het huidige proces omdraaien: geef steeds aan dat een bedrijf haar eigen verantwoordelijkheid heeft om risico’s te beheersen en zo het milieu te beschermen. Zij mag niet reactief en lui de komst van de inspecteur afwachten, die komt kijken of een bedrijf de regels naleeft. Elk bedrijf moet zelf snappen wat de risico’s zijn, een proactieve instelling moet leidend zijn.” Hij gaat verder: “Vanuit dit oogpunt bezien, ben ik blij met een ontwikkeling als AADV. We prikkelen bedrijven om alles op orde te hebben. Is het daadwerkelijk en aantoonbaar op orde, dan kunnen ze zelfs zonder extra vergunning uitbreiden: andere stoffen gebruiken, een gebouw erbij plaatsen. Wij kunnen er dan op vertrouwen dat deze professionele bedrijven zelf de risico’s beheersen. De overheid is geen oppas. Eigen verantwoordelijkheid toekennen én nemen, kost de maatschappij uiteindelijk ook minder geld. Bovendien kunnen we als toezichthouder veel beter en makkelijker toezicht houden als het proces duidelijker is en bedrijven hun interne systeem goed op orde hebben. De praktijk van toezicht is nu nog te grillig en verdient aanscherping. AADV is hiervoor wat mij betreft een zeer geschikt instrument.”

Zaaksysteem OpenWave Er is altijd ‘gedoe’ over VTH-systemen: de aangeboden data is niet goed, de kwaliteit van de ingegeven informatie is onvoldoende, waardoor de kwaliteit van de uitgegeven informatie ook niet voldoende is. Er is een continue spanningsveld tussen leverancier en gebruiker, omdat niet wordt geleverd wat gewenst is. Ook omdat iedere gebruiker andere dingen van de systemen eist. OpenWave is een open source zaaksysteem. Iedereen heeft dus vrije toegang tot de software. Gebruikers betalen samen voor de ontwikkeling, die ze ook samen inrichten. Koos licht toe: “OpenWave is wezenlijk anders dan systemen van andere aanbieders. Concurrenten willen niet alleen betaald krijgen voor het gebruik van hun zaaksysteem, maar voor het hele traject. Hun business model is gebaseerd op maken, kopen/huren, gebruiken. OpenWave wordt niet op deze manier aangeprezen. Je betaalt voor het gebruik en ontwikkelt samen de toekomst. Er zijn op dit moment tien omgevingsdiensten aangesloten, die samen de community vormen. Eenmaal per jaar organiseren we een netwerkdag om innovaties op het gebied van VTH te bespreken en ontdekken. Er bestond vanuit deze groep veel interesse voor AADV, vandaar dat we een workshop lieten organiseren.”

Inzicht met één druk op de knop “Het programma biedt oplossingen voor heel veel onvolkomenheden in het huidige systeem en de verhouding tussen overheid, toezichthouders en burgers. Die wordt professioneler. Met de onderwerpen die er vandaag de dag toe doen, zoals de energietransitie en de circulaire economie wil je net zo goed een professionele overheid als een professioneel bedrijfsleven dat zelf bereid is dingen op te pakken.” “Een deel van het bedrijfsleven staat wat deze fase betreft nog aan het begin; de overheid is leidend voor het gedrag dat wordt vertoond. Die opstelling willen we (moeten we) veranderen. Zowel OpenWave als AADV en haar drie pijlers kunnen daar als instrument zeker bij helpen. Uiteindelijk gaat het om data, niet om vergunningvoorschriften. Wij controleren bedrijven en geven per overtreding aan hoe en wat. Dat kost onnodig veel tijd en dáárom wil je inzicht hebben met één druk op de knop. Dit kan met goede en innovatieve ICT-ondersteuning. We zorgen voor een koppeling van gegevens en maken zo het werk en vergunningverlening en toezicht in het algemeen efficiënter en effectiever”, legt hij uit.

Toekomstbeeld

We informeren naar de toekomst van VTH en ontwikkelingen als AADV. Koos geeft aan dat het zoeken naar een goede maatschappelijke bijdrage (outcome, dus het leveren van meerwaarde) leidend zou moeten zijn, maar dit is lastig in overheidsland. Hij zegt: “Innovatie moeten we aan durven gaan met elkaar, de uitdaging is om leiderschap te tonen als bestuur. Daarbij moeten we accepteren dat het soms tien keer niet lukt maar ook een keer wel. Dat is dan wel een enorme doorbraak met veel maatschappelijke winst. Je kunt een innovatie als AADV niet ontwikkelen met teveel weerstand van betrokkenen. Ja, je begaat blunders en maakt fouten, maar je moet doorpakken. Het doel is steeds resultaten te behalen, deze te borgen en weer verder te gaan. Een betrokken bestuur moet dit beseffen en hier de ruimte voor geven. Een brede, landelijke gedachtegang is hierbij cruciaal. Die ontwikkeling is nu wel gaande. We denken met het Vakberaad Omgevingsdienst NL echt steeds meer vanuit 28 omgevingsdiensten en zoeken naar de daadwerkelijke meerwaarde voor de maatschappij. We bemerken soms belemmeringen vanuit bijvoorbeeld juridisch oogpunt, maar het merendeel wil echt wel vernieuwen. Er is daarin nog genoeg te doen!”

Deel deze pagina